Covid-19 geçirenler için ileriye dönük riskler neler?

Covid-19 geçirenler için ileriye dönük riskler neler?

Covid-19 pandemisi iki yıldır tüm dünyada etkisini halen sürdürüyor. Güncel rakamlara göre Dünya genelinde 430 milyonu, Türkiye’de ise 13 milyonu aşkın kişi Covid-19’a yakalandı. Peki, Covid-19 enfeksiyonu geçiren kişilerin uzun dönem içinde vücutta karşılaşabileceği riskler neler? 

Covid-19 enfeksiyonunu hafif veya ağır şikayetler ile geçiren ve iyileşen ya da farketmeden geçirmiş olabilecek kişilerde yapılan araştırmalar sonucu uzun dönem içinde olabilecek sorunlar aşağıda özetlenmiştir: 

– Akciğerin geçici- iyileşebilen bozuklukları: Hava yolu hastalıkları; bronşit, bronşiolit, astım benzeri bulgular, mikropsuz zatürre (organize pnömoni). 

Şikayet: Geçmeyen öksürük, solunum sıkıntısı. 

Tanı ve diğer hastalıkları dışlama amaçlı akciğer bilgisayarlı tomografisi.

 

– Akciğerin kalıcı – iyileşmeyen bozuklukları: Akciğerin büzüşmesi ve sertleşmesi ile akciğer içinde kalıcı hasar. Ağır geçirenlerde görülme olasılığı % 1-15’tir. 

Şikayet: Öksürük, yorgunluk, nefes almakta güçlük, çabuk yorulma. 

Tanı: Solunum fonksiyon testleri ve Akciğer Bilgisayarlı Tomografisi.

 

– Akciğer damarları içinde pıhtı (pulmoner emboli): Erken dönemde görülme olasılığı % 8-30’dur. Şikayet: Solunum sıkıntısı. 

Tanı: Akciğer Bilgisayarlı Tomografisi

– Toplar damarlarda pıhtı: Görülme olasılığı % 25’dir. 

Şikayet: Kol veya bacaklarda şişlik, kızarma ve ağrı. 

Tanı: Doppler Ultrasonografisi.

– Atardamarlarda pıhtı: Görülme olasılığı %3.7’dir. 

Şikayet: Kol veya bacakta ısı değişiklikleri, ağrı, geçmeyen karın ağrısı vb. 

Tanı: Doppler Ultrasonografi

 

– Kalp tutulumu: Hastanede yatmış olanlarda görülme olasılığı %20-30’dur. 

Şikayet: Göğüs kafesinde sıkışma, ağrı, çarpıntı. 

Tanı: Kanda kalp belirteçlerinin bakılması ve Kardiyak MR

 

– Koku alma bozukluğu: Tanı anında % 48, ancak sonrasında kalıcı olan vakalar çok azdır. Kalıcı koku kaybı varsa beyin MR’ı çekilmelidir.

 

– Zihinsel bulanıklık: Görülme olasılığı % 15’dir. Eğer bilinç bozukluğu, nöbet geçirme veya felç de eklenirse tanı için Beyin MR görütüleme istenebilir.

 

– İshal, kusma, karın ağrısı: Görülme sıklığı tam bilinmiyor. 

Tanı: Kanda karaciğer enzimlerinde artış, gerekirse üst batın ultrasonografisi.

 

– Safra kesesinde genişleme, çamur veya taş: Görülme olasılığı % 54’tür. 

Şikayet: Hazımsızlık, sırta vuran ağrılar, karın ağrısı. 

Tanı: Aç iken yapılan safra kesesi ultrasongrafisi.

Covid-19 sonrası daha nadir olarak görülen olası rahatsızlıklar ise şu şekildedir:

– Gastrit ve kolit (mide ve barsak iltihabı)

Şikayet: Karın ağrısı. 

Tanı: Batın Bilgisayarlı tomografisi.

– Böbrek de bir alanda doku ölmesi (infarkt), böbrek hasarı, mesane iltihabı 

Şikayet: Karın yan ağrısı, sık idrara gitme, kanlı işeme vb. 

Tanı: Üst ve alt Batın ultrasonu.

– Geçmeyen kas ve eklem ağrıları  (oto-immun hastalıklar)

– Psikotik sorunlar,

– Çocuk ve gençlerde Covid-19’dan 2-4 hafta sonra gelişen ateş, baş ağrısı, karında sağ alt kadranda ağrı, tansiyon düşüklüğü, cilt döküntüleri, göz bulguları

Tanı: MIS-C veya MIS-A.

Yukarıda sıralanan şikayetler ciddiye alınmalı; bu belirtilerle karşılaşıldığında vakit kaybetmeden doktora başvurularak uygun tedaviye başlanmalıdır.